TUYÊN TRUYỀN VỀ PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM LỢI DỤNG CÔNG NGHỆ CAO

I. SƠ BỘ VỀ TỘI PHẠM CÔNG NGHỆ CAO 

“Tội phạm công nghệ cao” mà phổ biến hiện nay là lừa đảo trên không gian mạng, các đối tượng thông qua mạng internet, mạng viễn thông, mạng máy tính, sử dụng các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo… để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật gây ảnh hưởng tới danh dự, uy tín, hình ảnh, lợi ích phi vật chất hoặc thiệt hại về tài sản, lợi ích vật chất hoặc gây ra các mối đe dọa khác đối với tổ chức, cơ quan, cá nhân.

II. CÁC PHƯƠNG THỨC THỦ ĐOẠN

* Thứ nhất: Nhóm thủ đoạn lợi dụng lòng tham của người dân

1. Lừa trả lợi nhuận cao thông qua làm cộng tác viên bán hàng 

Các đối tượng mạo danh nhân viên các sàn thương mại điện tử (Tiki, Sen đỏ, La za da…) tuyển cộng tác viên làm các nhiệm vụ chuyển tiền thanh toán các đơn bán hàng nhằm tăng doanh số… hứa hẹn trả tiền công với lợi nhuận cao. Bị hại được hưởng hoa hồng đầy đủ với đơn hàng nhỏ, nên nảy sinh ham muốn làm tiếp và bị chúng yêu cầu thanh toán nhiều đơn hàng giá trị lớn hơn, sau đó đưa ra các lý do người cộng tác thao tác sai cú pháp, yêu cầu bị hại chuyển thêm nhiều lần tiền để bảo lãnh, xác minh tài khoản… đến khi hết khả năng thanh toán thì đối tượng xóa tài khoản liên lạc để chiếm đoạt tiền đã chuyển.

2. Lừa đảo kêu gọi đầu tư tài chính, tiền ảo tự động sinh lợi

Lừa đảo qua kêu gọi người dân bỏ tiền tham gia đầu tư, mua - bán, giao dịch các loại “tiền ảo”, “tiền kỹ thuật số”, “tiền mã hóa”, sàn đầu tư ngoại hối… gắn mác giấy phép hoạt động của nước ngoài, kèm theo các lời cam đoan, hứa hẹn lợi nhuận lớn, bảo hiểm vốn… Khi huy động được lượng tiền đủ lớn, các đối tượng chủ sàn sẽ can thiệp làm mất giá trị của đồng tiền ảo hoặc đánh sập hệ thống để chiếm đoạt toàn bộ số tiền của người đầu tư. 

3. Lừa đảo trúng thưởng

Các đối tượng sử dụng mạng xã hội (Zalo, facebook…), trang Web giả giao diện giống các công ty, tập đoàn uy tín để nhắn tin khuyến mại hoặc trúng thưởng cho người dân; kích thích trúng lòng tham của người bị lừa là đang trúng thưởng tài sản có giá trị cao như xe máy SH, điện thoại, ô tô… Chúng lừa bị hại truy cập các trang web giả điền thông tin số tài khoản ngân hàng để nhận thưởng, sau đó lấy thông tin của bị hại và chuyển tiền đến tài khoản ngân hàng khác để chiếm đoạt hoặc yêu cầu bị hại nộp tiền lệ phí để nhận giải thưởng rồi chiếm đoạt.

4. Lừa nhận quà từ nước ngoài

Đối tượng sử dụng mạng xã hội để kết bạn, giới thiệu đang ở nước ngoài có các món quà giá trị muốn gửi về Việt Nam nhờ nhận hộ sau khi đối tượng về Việt Nam sẽ nhận lại đồng thời ngỏ ý muốn tặng quà có giá trị cho người nhận hộ, sau đó bố trí các đối tượng giả danh là nhân viên sân bay, hải quan, thuế yêu cầu bị hại nộp tiền cước vận chuyển, thuế, phí vào tài khoản ngân hàng do các đối tượng chỉ định rồi chiếm đoạt.

5. Lừa mua sản phẩm chất lượng tốt với giá rẻ

Người dân đăng tin tìm mua sản phẩm công khai trên mạng xã hội, đối tượng chủ động liên lạc giới thiệu có sản phẩm như yêu cầu và gửi thông tin giới thiệu sản phẩm là hàng xách tay từ nước ngoài về nên không mất thuế có thể bán với giá rẻ hơn thị trường, sau khi lừa người mua hàng sập bẫy ham rẻ mà hàng chất lượng tốt và chuyển khoản thanh toán trước hoặc đặt cọc thì bị chặn liên lạc và chiếm đoạt tiền.

* Thứ hai: Nhóm thủ đoạn lợi dụng lòng tin của người dân

1. Lừa đặt cọc mua hàng nhằm chiếm đoạt tài sản

Các đối tượng đăng tin bán ô tô, xe máy, thiết bị điện tử, đồ dùng… trên các trang mạng xã hội (Facebook, zalo,…). Sau khi nhận được tiền đặt cọc bằng hình thức chuyển khoản trước từ người đặt mua hàng, đối tượng không giao hàng hoặc giao hàng giả, sau đó khóa trang mạng, cắt liên lạc, chiếm đoạt tài sản.

2. Mạo danh người thân, người quen để vay tiền, chuyển tiền

Các đối tượng tạo ra tài khoản giống tài khoản của người thân bị hại hoặc chiếm quyền sử dụng tài khoản Facebook, Zalo của người sử dụng sau đó giả danh chủ tài khoản nhắn tin cho người thân, bạn bè hoặc các mối quan hệ uy tín để vay tiền hoặc nhờ chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng do chúng cung cấp để chiếm đoạt.

3. Lừa vay vốn qua mạng

Lợi dụng tâm lý muốn được vay vốn với số tiền lớn, lãi suất thấp, không cần thế chấp tài sản, thủ tục nhanh gọn, các đối tượng đăng tin cho vay vốn thông qua các mạng xã hội như Zalo, Facebook. Khi liên lạc được với người cần vay, chúng yêu cầu nạn nhân chuyển tiền nhiều lần vào các tài khoản mà chúng cung cấp với lý do như để chứng minh tài chính, nộp tiền thuế khoản vay, bảo đảm hồ sơ vay… Sau khi nạn nhân chuyển tiền thì các đối tượng nhanh chóng rút tiền khỏi tài khoản, khóa sim, xóa tài khoản zalo facebook nhằm chiếm đoạt tài sản.

4. Lừa dùng ảnh chụp màn hình lệnh chuyển khoản tiền   

Các đối tượng đặt mua hàng qua mạng Internet, làm giả thông tin chuyển khoản số tiền phải thanh toán qua thanh toán trực tuyến (Internet Banking), sau đó chụp ảnh màn hình điện thoại gửi cho bên bán. Bên bán do không kiểm tra kĩ, mất cảnh giác đã chuyển hàng cho các đối tượng lừa đảo.

5. Lừa đảo tìm người làm việc tại nhà

Các đối tượng đăng thông tin cần tìm người nhận sản phẩm mang về nhà làm và trả lợi nhuận thông qua số lượng sản phẩm làm được, chúng lợi dụng lòng tin của người dân yêu cầu chuyển khoản đặt cọc mới gửi chuyển phát sản phẩm; khi nhận được tiền cọc thì khóa tài khoản liên lạc để chiếm đoạt tiền cọc.

6. Lừa nâng cấp Sim 4G, nâng cấp gói cước thuê bao

Đối tượng liên hệ với nạn nhân lừa là nhân viên nhà mạng để thông báo đang có khuyến mại nâng cấp Sim 4G, nâng cấp gói cước thuê bao miễn phí kèm tăng dung lượng truy cập Internet, nếu không thực hiện sau này nhà mạng bắt buộc nâng cấp sim 4G sẽ mất phí và phải tự ra các đại lý nhà mạng để thực hiện; nạn nhân thực hiện theo các cú pháp sẽ mất quyền kiểm soát Sim dẫn đến mất kiểm soát tài khoản ngân hàng liên kết với Sim và chúng thực hiện rút tiền trong tài khoản của nạn nhân.

7. Lừa cho số lô, số đề cam kết đánh là trúng

Để nhận được số lô, số đề người chơi phải chuyển khoản đóng phí đặt cọc, nếu không trúng đối tượng chặn liên lạc chiếm đoạt tiền cọc, trường hợp ngẫu nhiên số đã cho trúng với kết quả đối tượng liên lạc đòi thêm tiền hoa hồng để được cho số tiếp tục đánh.

8. Lừa tổ chức hoạt động từ thiện để chiếm đoạt tiền

Các đối tượng lừa kêu gọi tổ chức hoạt động từ thiện trên các trang mạng xã hội để quyên góp tiền cho các gia đình có hoàn cảnh khó khăn; khi các nhà hảo tâm tin tưởng là thật và chuyển tiền vào tài khoản thì các đối tượng chiếm đoạt.

9. Lừa hướng dẫn nạn nhân đã bị lừa đảo lấy lại tiền để tiếp tục chiếm đoạt

Người đã từng bị lừa đảo đăng thông tin lên mạng xã hội nhằm mục đích tuyên truyền cho người khác cảnh giác và bị đối tượng liên hệ mạo danh là chuyên gia công nghệ, luật sư… để hướng dẫn thực hiện các bước lấy lại tiền hoặc mạo danh cán bộ Công an thông báo các đối tượng lừa đảo trước đó đã bị bắt để yêu cầu phải chuyển khoản tiền cọc sau này lấy lại được tiền sẽ trừ vào tiền hoa hồng hoặc chuyển khoản để phục vụ điều tra. Nạn nhân tin là thật và chuyển khoản sau đó bị chiếm đoạt.

10. Lừa đảo đặt tiệc nhà hàng, quán ăn

Đối tượng liên lạc với nhà hàng hoặc thuê người đặt tiệc với nhà hàng yêu cầu phải có một loại rượu ngoại nhập theo chỉ định. Khi không tìm mua được rượu theo yêu cầu, đối tượng giới thiệu nạn nhân liên lạc với người có bán loại rượu mà chúng yêu cầu do đồng bọn đóng vai. Dụ dỗ nạn nhân nếu thanh toán rượu trước bằng hình thức chuyển khoản hết giá trị đơn hàng, sẽ được hưởng hoa hồng hoặc tạm ứng trước tiền rượu, sau đó khấu trừ hóa đơn thanh toán tiền tiệc. Khi chuyển tiền đặt rượu xong đối tượng chặn liên lạc và chiếm đoạt tiền.

11. Lừa yêu đương để chiếm đoạt tài sản

Đối tượng kết bạn với nạn nhân qua mạng xã hội tạo một mối quan hệ tình cảm giả với nạn nhân bằng cách sử dụng các chiêu trò tán tỉnh, chia sẻ khó khăn trong cuộc sống hoặc thuyết phục nạn nhân cùng tham gia đầu tư đảm bảo tương lai trước khi đi đến hôn nhân; sau khi chiếm được lòng tin và nạn nhân chuyển tiền thì đối tượng chặn liên lạc và chiếm đoạt tài sản.

* Thứ ba: Nhóm thủ đoạn lợi dụng sự sợ hãi của người dân

1. Lừa giả danh cơ quan Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án

Đối tượng giả danh là cán bộ Công an, Viện kiểm sát, Tòa án gọi điện với nạn nhân thông báo có liên quan đến vụ án ma túy, rửa tiền xuyên quốc gia… làm giả quyết định khởi tố, lệnh bắt giam để dọa nạt làm người dân hoang mang, sau đó yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản do chúng cung cấp để phục vụ công tác điều tra và lừa nếu không liên quan sẽ được hoàn trả. Bị hại nghĩ mình không phạm tội nên đã chuyển tiền vào tài khoản do đối tượng cung cấp và gửi mã OTP (mã xác thực chuyển tiền tài khoản) cho đối tượng, sau đó bị chiếm đoạt tiền.

2. Lừa thông báo nợ cước điện, nước, vi phạm giao thông…

Các đối tượng giả danh nhân viên điện lực, viễn thông… gọi điện thông báo nợ cước, dọa cắt điện, cắt liên lạc hoặc giả danh Cảnh sát giao thông gọi điện thông báo phạt nguội, gây tai nạn bỏ trốn… nhưng thực chất, thủ đoạn của các đối tượng là gọi qua ứng dụng truyền tải giọng nói trên mạng máy tính, số điện thoại hiển thị là số giả của các cơ quan nhà nước để làm cho người dân hoang mang, lo sợ nhằm khai thác thông tin cá nhân và cung cấp mã OTP tài khoản ngân hàng sau đó đăng nhập chiếm đoạt tài sản.

3. Lừa chuyển khoản nhầm tiền để ép vay nặng lãi

Các đối tượng thu thập thông tin cá nhân như: Tên tuổi, số điện thoại hay thậm chí là địa chỉ… do người dân tự đăng lên mạng zalo, facebook, sau đó sẽ cố ý "chuyển nhầm" một khoản tiền đến cho nạn nhân. Kẻ lừa đảo giả danh là người thu hồi nợ của công ty tài chính để tạo ra các lý do đe dọa nạn nhân. Khi nạn nhân sợ hãi thì chúng yêu cầu chuyển khoản số tiền đã “chuyển nhầm” kèm tiền lãi đến số tài khoản của chúng để kiểm tra, sau đó chiếm đoạt.  

4. Lừa nhân viên công ty bảo hiểm

Các đối tượng liên lạc với nạn nhân thông báo nợ tiền hoặc đang có hồ sơ trục lợi bảo hiểm số tiền lớn, đưa ra các lý do uy hiếp tinh thần nạn nhân sau đó yêu cầu đóng phí để hủy hồ sơ nợ tiền, hồ sơ trục lợi bảo hiểm nếu không sẽ báo cơ quan chức năng xử lý. Nạn nhân lo sợ và chuyển tiền theo yêu cầu và bị chiếm đoạt.

5. Mạo danh nhân viên Y tế, giáo viên thông báo người thân đang cấp cứu

Đối tượng mạo danh nhân viên Y tế hoặc giáo viên gọi điện thoại thông báo người thân hoặc con đang đi học bị tai nạn vừa đưa vào viện, qua đánh giá của bác sĩ phải mổ gấp để giữ tính mạng, yêu cầu chuyển tiền ngay để mổ gấp. Do bất ngờ và lo sợ ảnh hưởng tính mạng người thân nên chuyển khoản và bị chiếm đoạt.

* Thứ tư: Thủ đoạn lợi dụng sự phát triển của công nghệ

1. Lợi dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI)

Để thực hiện được hình thức lừa đảo này, các đối tượng tìm kiếm, thu thập thông tin cá nhân, hình ảnh, video có giọng nói được người dân đăng tải công khai trên các tài khoản mạng xã hội rồi sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo sẵn những video giả, có hình ảnh, giọng nói của cá nhân đó hoặc của người thân, bạn bè nhằm thực hiện các cuộc gọi lừa đảo vay tiền, nhờ chuyển tiền đến số tài khoản của các đối tượng rồi chiếm đoạt.

2. Lợi dụng thanh toán bằng mã QR code để chiếm đoạt tiền

Hình thức thanh toán qua mã QR code ngày càng phổ biến, thay vì nhập tên ngân hàng, số tài khoản, người dùng chỉ cần quét mã để tự động điền thông tin nhanh chóng, do vậy đối tượng dán đè mã QR lên mã của chủ cửa hàng khiến tiền chuyển về tài khoản đối tượng hoặc đối tượng phát tán mã QR độc hại qua phát tờ rơi với hình ảnh "nóng" tạo sự tò mò cho người dân quét mã để cài đặt các ứng dụng chứa mã độc vào điện thoại, sau đó mã độc sẽ thu thập thông tin, điều khiển các ứng dụng ngân hàng, đánh cắp tài khoản, mật khẩu và mã OTP của nạn nhân.

3. Sử dụng các thiết bị phát sóng di động (trạm BTS) giả để phát tán tin nhắn mạo danh các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức tài chính, ngân hàng

Đối tượng sử dụng thiết bị công nghệ cao thiết lập Trạm thu, phát sóng di động (trạm BTS) giả của các doanh nghiệp viễn thông, từ đó thu thập thông tin thuê bao di động và thông tin thiết bị rồi phát tán tin nhắn mạo danh các cơ quan, doanh nghiệp uy tín với nội dung tin nhắn đang được xã hội quan tâm hoặc chứa đường link tới trang web giả mạo để đánh cắp thông tin của người dùng như tài khoản, mật khẩu, mã OTP... sau đó xâm nhập tài khoản, rút tiền của nạn nhân.

III. KHUYẾN CÁO

Để phòng chống lừa đảo trước các phương thức thủ đoạn như trên, mọi người cần thực hiện tốt “5 không”, “2 phải”, cụ thể:

* 5 không:

1. Không sợ: Không hoảng sợ khi nhận được điện thoại, tin nhắn, các thông tin mà người lạ gửi đến có nội dung xấu hoặc đe dọa liên quan đến cá nhân và người thân, thông báo có liên quan đến các vụ việc, vụ án…

2. Không tham: Không tham lam những tài sản, món quà không rõ nguồn gốc có thể nhận được một cách rõ ràng, những lợi nhuận phi thực tế từ người lạ mà không tốn sức lao động, những lời mời chào, dụ dỗ việc nhẹ lương cao; không vay hoặc sử dụng các dịch vụ chuyển tiền, đổi tiền có lãi suất thấp từ người lạ...

3. Không tin: Không tin ngay vào các nội dung liên lạc qua cuộc gọi hình ảnh, tin nhắn qua zalo, facebook nhận là người thân nhờ vay tiền, chuyển tiền để đề phòng đối tượng xấu lợi dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo gọi hình ảnh hoặc đánh cắp thông tin tài khoản mạo danh người thân. Không truy cập các đường liên kết trang Web trong tin nhắn, không cài đặt các phần mềm lạ không rõ nguồn gốc.

 4. Không kết bạn với người lạ: Khi có người lạ kết bạn, mời tham gia các hội nhóm trên mạng xã hội mà không rõ là ai, không rõ mục đích thì không nên kết bạn, bắt chuyện hoặc tham gia nhóm. Không cung cấp thông tin cá nhân (thẻ căn cước, chứng minh thư…) cho người lạ.

5. Không chuyển khoản: Khi chưa xác minh được người đang liên lạc chính xác là ai thì không gửi mã OTP hoặc tài khoản ngân hàng, không chuyển khoản tiền và tuyệt đối không làm theo các yêu cầu đưa ra.

* 2 Phải:

1. Phải thường xuyên cảnh giác: Chủ động bảo mật các thông tin cá nhân, nhất là thông tin quan trọng như: Thông tin thẻ Căn cước công dân, thông tin tài khoản ngân hàng, tài khoản mạng xã hội…

2. Phải tố giác ngay với Công an khi có nghi ngờ: Khi nhận được các cuộc gọi, tin nhắn hoặc các nội dung nghi ngờ là lừa đảo hoặc không có cơ sở khẳng định nội dung thì phải báo ngay cho cơ quan Công an để được hướng dẫn, xử lý.

                                                                                                                                                             TH: Công an huyện